Bewegen tijdens de behandeling van kanker: Onco-Move

Aanmelden

U heeft deze informatie gekregen van de medisch specialist of oncologieverpleegkundige. Wanneer u binnenkort start met de chemotherapie zal de oncologieverpleegkundige vragen of u wilt deelnemen aan Onco-Move. Zo ja, dan zal de verpleegkundige verdere instructie geven.

Tijdens de chemotherapie zijn diverse vormen mogelijk. De meest toegepaste activiteiten zijn wandelen en fietsen. Kies iets wat u leuk vindt en bij u past: buiten/binnen, samen/alleen, vaste tijden of juist vrije inloop, gratis/kosten, winter/zomer, avond/overdag. Dit maakt het volhouden van de activiteit(en) makkelijker.

Een combinatie van verschillende bewegingsvormen is ook prima. Het kunnen activiteiten zijn die goed zijn voor uw uithoudingsvermogen, zoals fietsen, en ook gericht zijn op spierkracht, zoals oefenen met gewichten of een elastische band.

Denk ook aan:

• Afwisselend wandelen en (elektrisch) fietsen
• Een wekelijkse les op de sportschool, zoals Curves en Milon Cirkel
• Thai chi, yoga
• Meedoen met Nederland in Beweging (dagelijks om 09.15 op NPO 1)
• Fitness apps: 7 minuten work-out
• Zwemmen, aquajoggen (niet tijdens de 'dip')
• Hometrainer, roeimachine, crosstrainer
• Kinderen lopend halen van school
• Tuinieren
• Dansen in de woonkamer

Wat betreft de intensiteit en opbouw van de lichamelijke activiteit kunt u het beste uitgaan van een zogenaamde 'aërobe training' (aëro = lucht/zuurstof). Aërobe betekent dat u beweegt in een tempo waarin het zuurstofgebruik toeneemt, zonder dat u gaat 'verzuren'. Het hart pompt zuurstofrijk bloed naar de spieren van het lichaam. Om meer zuurstof te kunnen leveren, gaat het hart sneller pompen. De hartslag neemt toe, de ademhaling verdiept en versnelt.

Zorg ervoor dat u kleding draagt waarin u zich makkelijk kunt bewegen. Denk daarbij aan de weersomstandigheden en zorg ’s avonds in het donker voor reflecterende kleding of licht. Wat betreft eten is het verstandig niet met een volle maag te bewegen, maar ook een lege maag kan vervelend zijn. Eet iets kleins vooraf en zorg voor voldoende drinken, zeker bij warm weer.

Met behulp van de Borgschaal kunt u bepalen hoe intensief u beweegt. Zoek op de schaal het getal op dat het best weergeeft hoe u zich voelt tijdens de lichamelijke activiteit.

Heeft u het gevoel dat de lichamelijke activiteit een beetje zwaar is, dan beweegt u op de waarde 13. Zucht of steunt u tijdens de lichamelijke activiteit, dan beweegt u op een waarde van 17. Merkt u niets aan uw ademhaling, dan zit u zo rond 7-10.

Als u met de training begint is 12-13 een goede waarde. Te licht zet geen zoden aan de dijk, te zwaar leidt tot overbelasting. Probeer dit langzaam te verhogen tot 14, een hoger niveau is over het algemeen niet nodig.

Borgschaal voor ervaren inspanning

Het is belangrijk dat u zich tijdens het bewegen realiseert hoe u zich voelt. Let op de signalen die uw lichaam geeft. Als u bijvoorbeeld met een partner traint, dan moet u in staat zijn af en toe te praten zonder kortademig te worden of u vervelend te voelen.

Na afloop mag u zich 'lekker moe' voelen. Voelt u zich na afloop langer dan een uur moe, dan heeft u mogelijk te hard getraind. Doe het de volgende keer dan wat rustiger aan. U moet zich niet helemaal uitgeput voelen na de training, het bewegen moet juist energie brengen.  Stop als u zich tijdens de lichamelijke activiteit erg moe gaat voelen, of klachten krijgt.

Dagboek

We vragen u een dagboekje bij te houden. Dit dagboekje wordt kort besproken op de momenten waarop u voor chemotherapie in het ziekenhuis bent. In het dagboekje kunt u opschrijven welke lichamelijke activiteit u wanneer hebt gedaan, en  met welke duur en intensiteit.

Als u behandeld wordt voor kanker is het belangrijk de volgende tips te onthouden:

• Oefen niet op de dag van de chemotherapie en de dag daarna.
• Rust even uit als het te inspannend wordt. Laat u niet opjagen om toch door te gaan.
• Variatie voorkomt verveling!

Algemene tips tijdens bewegen gelden ook voor u:

• Doe het rustig aan een half uur voordat u aan de lichamelijke inspanning begint en een half uur daarna.
• Drink voldoende bij warm weer.
• Neem na afloop wat te eten, met name eiwitrijke voeding om het spierherstel te bevorderen.
• Wees alert op alarmerende signalen die tijdens de inspanning ontstaan:
  • pijn op uw borst en pijn in uw arm
  • onregelmatige hartslag 
  • gevoel van duizeligheid 
  • misselijkheid 
  • forse kortademigheid

Als u een van bovenstaande klachten voelt, stop dan met de lichamelijke inspanning.

Merkt u onverklaarbare veranderingen in uw mogelijkheden om lichamelijke inspanning te doen, bijvoorbeeld wat betreft de duur of intensiteit, geeft dit door aan de arts of  verpleegkundige.

Houd er wel rekening mee dat u op sommige momenten van de behandeling sneller vermoeid zal zijn, bijvoorbeeld enkele dagen na de chemotherapie. Als de klachten niet weggaan raadpleeg dan uw arts.

De meeste mensen hebben positieve ervaringen met bewegen tijdens de chemotherapie. Soms is het moeilijk met het bewegen door te gaan naarmate de kuren vorderen. Hoe kunt u ervoor zorgen dat u het volhoudt om lichamelijk actief te zijn? Hieronder volgen enkele tips.

• Vraag iemand met u mee te trainen, bijvoorbeeld een familielid, vriend of collega. Als u er de voorkeur aangeeft alleen te trainen, vraag dan een familielid of vriend om u te ondersteunen bij het volhouden van de training.
• Als het moeilijk is om het trainen vol te houden vanwege tijdgebrek, plan de training dan van tevoren in en probeer er een gewoonte van te maken. Maak het onderdeel van uw dagelijkse routine.
• Breng variatie aan. Wissel bijvoorbeeld lopen af met fietsen.
• Beloon uzelf, bijvoorbeeld met een bioscoopkaartje of kaartjes voor een sportwedstrijd, een boek of etentje.
• Vraag ondersteuning en begeleiding van de verpleegkundigen en/of fysiotherapeuten in het ziekenhuis.
• Probeer te focussen op het positieve, heb plezier in het bewegen.
• Probeer uw motivatie vast te houden, schrijf de redenen op die u heeft om te beginnen met bewegen en lees deze regelmatig nog eens door.
• Herken belemmeringen die u ervaart bij het volhouden van de training, probeer oplossingen te vinden voor deze barrières.
• Stel doelen voor uzelf op.
• Wees niet te streng voor uzelf; pak de draad op zodra het weer gaat.

Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u deze natuurlijk stellen tijdens het volgende gesprek met de oncologieverpleegkundige of medisch specialist. Eventueel kunt u contact opnemen met de Dagbehandeling Oncologie, dagelijks bereikbaar van 08.30 tot 17.30 uur op 088 320 30 00.