Pijnbestrijding in verzorgingshuis lijkt effectief
Specialist naar patiënt in plaats van patiënt naar ziekenhuis
Sinds de start van het ambulant palliatief pijnteam (APPT) in maart reist anesthesioloog en pijnspecialist Lennart Wasmoeth regelmatig naar verzorgingstehuizen om kwetsbare patiënten die (waarschijnlijk) een gebroken heup hebben, te behandelen. Het gaat hierbij om kwetsbare oudere patiënten in de laatste levensfase, voor wie een ziekenhuisbezoek zwaar en niet altijd passend is. De specialist naar de patiënt dus, in plaats van de patiënt naar het ziekenhuis – dat is het uitgangspunt. Inmiddels zijn er op deze manier al meer dan 30 patiënten geholpen. En nu de eerste gegevens zijn verzameld, ziet Lennart bevestigd wat hij in de dagelijkse praktijk al voelde: pijnbehandeling ter plaatse maakt écht verschil voor deze groep patiënten.
Een kwetsbare groep, dichtbij geholpen
Wanneer een patiënt valt en vermoedelijk een heup breekt, ontstaan vaak direct hevige pijnklachten. Normaal gesproken volgt dan een rit naar het ziekenhuis voor een röntgenfoto en beoordeling door een arts. Maar voor oudere, kwetsbare patiënten is zo’n verplaatsing zwaar: het transport veroorzaakt extra pijn en bij mensen met dementie kan de drukte en verandering van omgeving leiden tot onrust of zelfs een delier.
Dat moet anders, vond anesthesioloog en pijnspecialist Lennart Wasmoeth. “Ik kom nu naar de patiënt toe. Met behulp van een draagbaar echoapparaat kan ik in het verzorgingshuis een goede inschatting maken van de waarschijnlijkheid van een heupfractuur. Hoewel je het zonder röntgenfoto nooit voor 100% kunt vaststellen, geeft de combinatie van klinisch onderzoek en echo voldoende zekerheid om snel en veilig pijn te behandelen. Zonder de patiënt te hoeven verplaatsen.”
Als aannemelijk is dat de patiënt een gebroken heup heeft, kan Lennart gelijk behandelen met een PENG-blokkade: een eenvoudige prik bij de heup die de pijn voor langere tijd wegneemt. Deze methode wordt vaak gebruikt bij mensen die niet meer geopereerd kunnen of willen worden. Wanneer er eerder al een gesprek is geweest over wensen en behandelgrenzen, kan op basis daarvan samen met patiënt en naasten worden besloten dat niet-operatief behandelen de meest passende palliatieve zorg is. Lennart begon nog alleen, maar inmiddels bezoeken ook drie van zijn collega’s regelmatig verpleeghuizen om deze zorg te bieden.
Driekwart heeft minder pijn
Dit jaar zijn al ruim 30 patiënten op deze manier behandeld. Lennart: “De gemiddelde leeftijd van deze mensen is 90 jaar. Veel van hen zijn slecht ter been en een groot deel heeft vergevorderde dementie. Het is dus een zeer kwetsbare groep.”
"De eerste voorlopige ervaringen zijn positief: bij de meeste patiënten nam de pijn duidelijk af. Dat komt redelijk overeen met de resultaten die we in het ziekenhuis zien, maar dan zonder de belastende rit ernaartoe. Geen pijnlijke verplaatsing, geen lange wachttijden en minder risico op onrust of een delier," vertelt Lennart. “En dat is precies waarom we dit doen. Na de behandeling is iemand vaak veel rustiger en kan beter liggen. Voor deze kwetsbare patiënten is elke vermindering van pijn pure winst.”
Bij een klein deel was na enkele maanden een herhaalbehandeling nodig. “Dat is niet vreemd,” legt Lennart uit. “We genezen niet, we zorgen voor comfort. Als het effect minder wordt, herhalen we de behandeling.”
Passende én efficiënte zorg
Met deze ambulante dienstverlening, wat als project onderdeel is van programma Zorgtransformatie, dragen we bij aan passende zorg op de juiste plaats. Lennart: “De resultaten geven alle aanleiding om deze vorm van zorg verder uit te breiden.” De samenwerking met verzorgingstehuizen verloopt daarbij heel goed. Zij weten het ambulant pijnteam steeds vaker te bereiken voor laagdrempelig overleg of een beoordeling en meestal kan een patiënt binnen 48 uur geholpen worden.
Lennart en zijn collega’s bezoeken inmiddels ook patiënten met uitgezaaide kanker in een palliatief traject die veel pijn hebben. Ook voor deze patiënten is snelle en deskundige pijnverlichting van groot belang. Door naar het verzorgingstehuis te komen, is er geen onnodige extra fysieke belasting en ontstaat er vaak direct meer rust voor patiënt én naasten. Lennart: “We hopen dat deze vorm van zorg in de toekomst alleen maar verder zal groeien.”
Meer informatie
Er is uitgebreid onderzoek verricht door de Anesthesiologie en het Centrum voor Traumageriatrie naar de inzet van pijninterventies bij kwetsbare ouderen, zowel naar het effect van de PENG-blokkade als naar de behoefte van verzorgingstehuizen om deze behandeling op locatie toe te passen.
De polikliniek Pijnbestrijding in het St. Antonius Ziekenhuis is één van de grootste pijnbehandelcentra van Nederland. Lees er meer over op onze website.