Diabetes bij kinderen: behandeling en instructies

Wat zijn koolhydraten?

De diabetesverpleegkundige en de diëtist leren u en uw kind hoe u bij het eten omgaat met koolhydraten. Maar wat zijn koolhydraten eigenlijk? Suiker zit niet alleen in snoep, maar ook in brood, pasta en aardappelen. Dit noemen we dan geen suiker maar koolhydraten. Deze 'suiker' ziet er niet zo uit als de suiker die we in de thee doen, maar worden na vertering door het lichaam wel omgezet in glucose; dit zijn ook suikers. Daardoor hebben koolhydraten invloed op het bloedglucosegehalte. Op de verpakking van elk product staat vermeld hoeveel koolhydraten erin zitten. Eten bestaat behalve uit koolhydraten ook uit vetten en eiwitten. Koolhydraten en vetten zijn brandstoffen; zij geven het lichaam energie. Eiwitten zijn bouwstoffen en zorgen ervoor dat het lichaam zich kan onderhouden en opbouwen. In nood kan het lichaam van vetten en eiwitten weer glucose maken. 

Bewegen

Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als uw kind diabetes heeft, heeft sporten nog extra voordelen:

• De insuline wordt beter opgenomen.
• De kans dat uw kind te zwaar wordt is kleiner.
• De spieren werken beter.
• De bloedglucosespiegel blijft beter in evenwicht.
• De kans op problemen op latere leeftijd wordt veel kleiner.
• Uw kind blijft gezond en houdt een goede conditie.

Daardoor voelt uw kind zich vaak beter.

Een waarde van 1 millimol betekent dat er heel weinig glucose in het bloed zit en 25 is juist veel te veel. Soms is de bloedglucose zo hoog dat het metertje het niet meer kan meten, dat heet ‘high’ (hi). Bij diabetes is de bloedglucose soms te hoog of te laag. Dat komt omdat het lichaam het niet meer automatisch zelf kan regelen.

De hoeveelheid glucose in het bloed is afhankelijk van: 
•    wat uw kind eet;
•    hoeveel uw kind beweegt;
•    hoeveel insuline uw kind spuit.

Hoe kunt u de bloedglucose meten?

U of uw kind kan met een bloedglucosemeter meten hoeveel glucose er in het bloed zit. Dit apparaatje meet met behulp van een stripje en een druppel bloed het bloedglucosegehalte. Hierbij doorloopt u de volgende stappen:

1. Uw kind wast eerst zijn handen.
2. Zet de prikpen tegen de zijkant van de vingertop.
3. Druk op de achterkant van de prikpen. Een heel klein naaldje zorgt ervoor dat er een bloeddruppeltje uit de vinger komt. 
4. Zet het stripje dat in de bloedglucosemeter zit nu tegen de druppel aan. 
5. Het stripje zuigt het bloed op en de meter geeft na een paar seconden aan wat de bloedglucosewaarde is. 

Is uw kind niet in de gelegenheid om zijn handen te wassen? Veeg dan de eerste druppel bloed weg en gebruik de tweede druppel om te meten.

Insuline spuiten, hoe gaat dat?

Zorg ervoor dat de handen goed schoon zijn als u insuline gaat spuiten.

1. Pak met uw hand een huidplooi. 
2. Met uw andere hand zet u het naaldje van de insulinepen op de huid. 
3. U prikt de naald in de huid. Zorg ervoor dat deze er helemaal in zit. 
4. Nu spuit u de insuline in door het knopje bovenop de pen rustig in te drukken. 
5. Wacht 10 tellen en haal de naald dan uit de huid. Als u de naald er meteen uithaalt kan de insuline mee naar buiten komen en dan werkt deze niet.

Bent u klaar met spuiten? Dan kunt u de naald van de pen afdraaien en weggooien in de naaldencontainer. Schrijf meteen in een dagboekje op hoeveel eenheden insuline u gespoten heeft. 

Controle

Heeft uw kind diabetes en gaat het goed met uw kind? Dan komt u met uw kind één keer per drie maanden op de diabetespoli voor controle. De zorgprofessionals van het diabetesteam willen dan graag weten hoe het met uw kind gaat en of het allemaal lukt met het regelen van de bloedglucose.

Een belangrijk middel om te onderzoeken of het behandelplan goed werkt, is het HbA1c. Het HbA1c zegt iets over de gemiddelde bloedglucosespiegel in de afgelopen periode. Een goed HbA1c is lager dan 53 mmol/mol. 

Wat is HbA1c?

HbA1c is een afkorting voor het hemoglobine van het type A1c in het bloed. Hemoglobine is een onderdeel van de rode bloedcellen dat zuurstof in ons lichaam vervoert. Daarnaast hecht het zich aan de glucose in het bloed. Hoe meer glucose er is in het bloed, hoe hoger het HbA1c is. Omdat de rode bloedcellen twee tot drie maanden leven, is het HbA1c een goede maat voor de gemiddelde bloedglucosewaarde van de afgelopen twee tot drie maanden. Dus hoe hoger het glucosegehalte de afgelopen periode is geweest, hoe hoger het HbA1c. 

Heeft uw kind afwisselend veel hypo’s en hypers? Dan kan dat onterecht voor een goed gemiddelde zorgen en dus een goede HbA1c-waarde geven. Ook kan uw kind bijvoorbeeld een te hoge HbA1c-waarde hebben, terwijl er meestal een goede bloedglucosespiegel gemeten wordt. Dit kan betekenen dat uw kind tussen de metingen door, bijvoorbeeld na de maaltijd of ’s nachts, tóch te hoge waarden heeft. 

Bij diabetes draait alles om de bloedglucose. Is deze te hoog, dan moet u kind extra insuline spuiten om te zorgen dat deze daalt. Als deze te laag is, moet uw kind limonade drinken of druivensuiker nemen om te zorgen dat de bloedglucose stijgt. 

Wat is een hypo?

Als er te weinig glucose (suiker) in het bloed zit (onder de 4 mmol/l), dan heeft uw kind een  hypo ofwel hypoglykemie. Uw kunt een hypo herkennen doordat uw kind:

• gaat zweten;
• gaat trillen;
• hoofdpijn heeft;
• duizelig wordt;
• minder geconcentreerd is;
• moe is;
• honger heeft;
• chagrijnig wordt.

Wat doet u bij een hypo?

Als u ziet dat uw kind een hypo heeft of als uw kind dit zelf merkt, dan doet u het volgende:

• Meet de bloedglucose.
• Is deze te laag, dan kan uw kind bijvoorbeeld limonade drinken, een paar dextro's nemen of een extra boterham eten.
• Test na een kwartier nog een keer het bloedglucosegehalte. Is deze dan nog te laag, laat uw kind dan opnieuw iets met suiker eten of drinken. 

Hoe krijgt uw kind een hypo?

Uw kind kan een hypo krijgen door: 

• te veel insuline spuiten;
• anders eten (andere tijden of ander soort eten);
• ziek zijn;
• heel veel rennen, spelen, sporten en/of stoeien;
• stress;
• te weinig eten/drinken.

Wat is een hyper?

Als de bloedglucose boven de 10 mmol zit, heeft uw kind een hyper. Uw kind moet dan meestal vaker plassen, voelt zich moe en heeft enorme dorst. Om te zorgen dat de bloedglucosespiegel omlaag gaat en minder "hoog" komt te zitten, moet uw kind (kortwerkende) insuline spuiten met de insulinepen. Die insuline zorgt ervoor dat de glucose uit het bloed weer door de spieren, hoofd en lichaam kan worden gebruikt. De vermoeidheid, het vele plassen en dorst hebben, verdwijnen dan snel weer.

Hoe ontstaat een hyper?

Uw kind kan een hyper krijgen door:

• te weinig insuline spuiten;
• teveel koolhydraten eten;
• minder bewegen dan dat hij van plan was;
• ziekte en stress, bijvoorbeeld als uw kind zenuwachtig is voor een proefwerk. 

Voorkomen van een hypo

Het is belangrijk dat uw kind voor het sporten wat extra koolhydraten eet en wat minder insuline spuit. Hoeveel minder, is afhankelijk van de gemeten bloedglucosewaarde voor het sporten.

Omdat de bloedglucose door sporten daalt is het goed dat uw kind in dat geval altijd wat druivensuiker bij zich heeft. Het is het beste om iets extra’s te eten kort voor uw kind begint met sporten, maar dit kan ook tijdens of zelfs na het sporten. Fruit, brood of andere ‘langzame’ koolhydraten werken beter dan zoete limonade die snel in het bloed belandt.

Daarnaast is het is belangrijk om de bloedglucose ook tijdens en na het sporten regelmatig te controleren. Deze kan namelijk zelfs uren na het sporten nog dalen.

Voorkomen van een hyper

Als uw kind gaat sporten met een veel te hoge bloedglucosewaarde, dan kan deze door het sporten nog meer stijgen. Uw kind krijgt dan een hyper in plaats van een hypo. Daarom is het beter om met een hoge bloedglucose geen zware lichamelijke inspanning te leveren.

Zoek je grenzen op

Het kan goed zijn om uw kind bij sporten of andere lichamelijke inspanning te laten testen wat de grenzen van de diabetes zijn. Uw kind kan dan 'voelen' wanneer hij een grens bereikt. Hoe voelt het als de bloedglucose te hoog is of te laag? Hoe reageert het lichaam bij grote inspanning? Grenzen verkennen en verleggen is belangrijk. U kunt het diabetesteam hierbij altijd om advies vragen.