Pijnbehandeling significant verbeterd bij IC-patiënten
Pijnprotocollen effectief bij vermindering van pijn
Door een goede pijnbehandeling herstellen patiënten beter na een medische ingreep. Het meten van de pijn en het optimaal toedienen van pijnmedicatie, zoals morfine is daarom een essentieel onderdeel van de zorg voor patiënten op de Intensive Care. Ziekenhuisapotheker in opleiding Sabine Ahlers deed in het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein onderzoek naar pijnmeting en pijnbestrijding in rust en tijdens pijnlijke procedures. Zij promoveert op 8 juni aan het Erasmus MC.
Ongeveer 63 procent van de patiënten ervaart pijn tijdens een verblijf op de Intensive Care (IC). Deze pijn kan ontstaan in rust als gevolg van ziekte of operatie. Ook kan de pijn ontstaan door pijnlijke procedures, zoals het verwijderen van een drain in de borstkas na een hartoperatie of bij het draaien van de patiënt tijdens de verzorging. Door middel van een pijntrainingsprogramma kunnen IC-artsen en IC-verpleegkundigen pijn nu beter registeren. Indien mogelijk wordt pijnscore aan de patiënt zelf gevraagd. Bij patiënten die in slaap zijn, kijken ze of de gezichtsuitdrukking van de patiënt ontspannen of verkrampt is. Als een patiënt de vuisten balt, kan dat duiden op pijn. En wanneer iemand beademd wordt en tegen het beademingsapparaat inademt, kan dat ook een teken zijn dat zij pijn voelen.
De invoering van het pijntrainingsprogramma zorgde voor een aanzienlijke daling van pijn bij IC-patiënten. Eerder had 41 procent van de patiënten na een hartoperatie pijn in rust. Na het programma was dit aantal teruggebracht naar 23 procent. Vervolgens werd een pijnprotocol ingesteld om de pijnstilling structureel aan te passen aan de gemeten pijnscores. Zo kregen patiënten een nauwkeurigere dosering morfine toegediend die nog beter was afgestemd op de pijnmeting. Dit leidde tot een verdere daling van pijn in rust, van 23 naar 16 procent. Onderzoekster Sabine Ahlers zegt: “Het bijzondere van dit pijnprotocol is dat de patiënten ook minder pijn voelden tijdens pijnlijke medische handelingen. Minder pijn is beter voor een voorspoedig herstel en vermindert de kans op complicaties”.
Uit dit onderzoek bleek verder dat sommige patiënten een verhoogde kans op pijn hebben vanwege een genetische afwijking, een polymorfisme in het COMT-enzym. Dan maakt het lichaam minder natuurlijke pijnstilling aan, waardoor de medicatie bij deze patiënten anders moet worden ingesteld. Ahlers: “Met deze kennis kunnen we in de toekomst de pijn beter voorspellen".
Aangezien nog altijd een klein deel van de patiënten pijn ervaart tijdens een IC-verblijf, is het een uitdaging voor de toekomst hoog risico patiënten vooraf te identificeren, waarbij ook genetisch onderzoek een rol zal gaan spelen. Het promotieonderzoek is uitgevoerd op de intensive care van het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein, in samenwerking met de klinische farmacie van het St. Antonius Ziekenhuis, en het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis.
Sabine Ahlers, Ziekenhuisapotheker in opleiding St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein.
Pain Still Hurts. Pain assessment and pain management in intensive care patients.
Promotie op 8 juni 2012, Woudesteijn, Erasmus Universiteit Rotterdam