Blaas- en plasproblemen bij kinderen (LUTS)

Anatomisch

(dit heeft te maken met de bouw van je lichaam)
Je bent geboren met een afwijking aan je blaas, je plasbuis of je sluitspier.

Neurologisch

(dit heeft te maken met de zenuwbanen in je lichaam)
Er gaat iets mis bij de berichtjes die het zenuwstelsel naar je blaas en naar je sluitspier stuurt.

Functioneel

(dit heeft te maken met de manier waarop je lichaam werkt)
Je gebruikt jouw blaasspieren, sluitspieren of bekkenbodemspieren op de verkeerde manier of ze werken niet goed samen.

We geven hieronder uitleg over functionele blaasproblemen. Dat komt het meeste voor. Door een training kunnen we het probleem vaak samen oplossen. Kinderen waarbij het blaasprobleem een anatomische of een neurologische oorzaak heeft, gaan naar de kinderuroloog voor verdere behandeling. Daar gaan we nu niet verder op in.

Functionele blaasproblemen

De meest voorkomende oorzaken van functionele blaasproblemen zijn:

1. Een overactieve blaas; je hebt dan heel vaak het gevoel dat je moet plassen.
2. Dysfunctional voiding; je plast dan op een verkeerde manier, bijvoorbeeld doordat je mee perst als je plast.
3. Hypo-actieve blaas; een “luie blaas”. Je voelt dan niet goed wanneer je moet plassen.
4. Andere vormen van functionele incontinentie

1. Een overactieve blaas

Als je een overactieve blaas hebt, heb je heel vaak het gevoel dat je moet plassen. Het lijkt dan echt alsof je blaas vol is.

Er kunnen twee dingen gebeuren:

• Je vindt het moeilijk om je plas op te houden en daardoor komt er soms vanzelf een beetje plas naar buiten.
• Het lukt je wel om op tijd naar het toilet te gaan. Daardoor heb je geen natte broek. Je spant steeds heel goed je bekkenbodemspieren aan om je plas op te houden.
• Het is erg lastig voor je dat je zo vaak naar het toilet moet. Je moet steeds heel goed opletten of er een toilet in de buurt is.

Wat gebeurt er bij een overactieve blaas?

• Je moet vaak plassen 
  Je gaat heel vaak naar het toilet en plast dan steeds kleine beetjes. Je moet soms wel meer dan vijftien keer per dag. Een uur (of zelfs eerder) nadat je geplast hebt, heb je het gevoel dat je alweer heel erg moet. Je moet vaak je best doen om je plas op te houden tot je bij het toilet bent. Soms ben je te laat en is je broek nat. Je blaas is heel actief. Als er een beetje plas in zit, gaat je blaas krampen en heb je het gevoel dat je moet plassen.
• Je gebruikt trucjes om je plas op te houden 
  Omdat het ophouden van je plas met je sluitspier niet altijd lukt, gebruik je allerlei trucjes. Je gaat bijvoorbeeld met een hak tussen je billen zitten of je kruist je benen. Zo probeer je je plas toch op te houden.

Als je plast, gaat dat wel op de goede manier. Meestal plas je je blaas ook helemaal leeg, maar soms blijft er nog wat urine achter. Dat komt omdat de sluitspier alweer dichtgaat voordat je blaas leeg is.

• Je hebt last van urineweginfecties: dat is een verzamelnaam voor een ontsteking van je blaas, urineleiders, urinebuis of nierbekken. Meestal komt dat door een bacterie of een virus.
• Je kunt een gespierde blaaswand krijgen.

Als je gewend bent om te persen tijdens het plassen, bijvoorbeeld doordat er een vernauwing in de plasbuis zit, wordt je blaaswand heel gespierd. Net als een spierbal! In een gespierde blaaswand zit minder rek. Denk maar eens aan het verschil tussen een tennisbal of een ballon. Omdat de blaaswand dik en stug is, is het moeilijk om je plas op te houden. Als je moet, dan moet je ook meteen!

2. Dysfunctional voiding

Sommige kinderen plassen niet op de goede manier. Dat noemen we: dysfunctional voiding.

Dat is een Engels woord. Het bestaat uit twee delen:

• Dysfunctional betekent: niet goed werkend
• Voiding betekent: lozen; in dit geval van plassen, maar ook van het poepen

Verkeerd plasgedrag ontstaat doordat je gewend bent om steeds je bekkenbodemspieren heel strak aan te spannen. Bijvoorbeeld, omdat je je plas of poep op wilt houden. Soms verlies je per ongeluk toch wat plas en is je broek nat. Bij andere kinderen lukt het wel om droog te blijven.

Je stelt het plassen vaak te lang uit. Daardoor span je je bekkenbodem steeds aan. Als je moet plassen, lukt het niet meer om goed te ontspannen. Je spieren zijn gewend om steeds aan te spannen. Daardoor leer je jezelf om op de verkeerde manier te plassen.

Je voelt het ook minder goed als je moet plassen. Jouw blaasspier wordt daardoor lui en minder krachtig. Je plast niet met een flinke straal, maar met kleine beetjes tegelijk. De urine komt er beetje bij beetje uit, daardoor blijft er wat urine achter in je blaas. Je hebt dan een grote kans op een urineweginfectie.

Wat gebeurt er bij dysfunctional voiding?

De blaasspier en de sluitspier werken niet zo goed samen.

Als je goed plast, trekt de blaasspier samen en tegelijkertijd ontspant je sluitspier. Daardoor wordt je blaas in een keer met een flinke straal leeggemaakt. Bij dysfunctional voiding ontspan je je sluitspier niet helemaal of niet lang genoeg. Je blaasspier trekt wel samen, maar tegelijkertijd span je je bekkenbodemspieren en druk je de sluitspier dicht. Je kunt het vergelijken met gas geven in de auto, terwijl je tegelijkertijd de rem hebt ingetrapt.

Je perst tijdens het plassen

Bij dysfunctional voiding zijn de bekkenbodemspieren en de sluitspier tijdens het plassen niet slap en ontspannen. De blaasspier is dan niet sterk genoeg om de blaas leeg te plassen. Veel kinderen gebruiken dan hun buikspieren als hulpmiddel om de blaas leeg te duwen. Meestal komt de plas dan in scheutjes. Je blaas raakt dan niet helemaal leeg. Er blijft wat plas achter.

Je voelt niet goed wanneer je moet plassen

Je bent er gewend aan geraakt om de bekkenbodemspieren en daardoor je sluitspier de hele tijd dicht te knijpen. De deurtjes blijven steeds dicht. Niet alleen als je aandrang hebt (als je moet plassen) maar ook tussendoor. Daardoor kun je je plas heel lang ophouden. Je hebt jezelf geleerd om niet te reageren op seintjes van je blaas. Op den duur herken je niet meer wanneer je moet plassen. Je wacht net zolang totdat je blaas veel te vol zit. Soms verlies je dan per ongeluk toch urine en is je broek nat. Soms lukt het om op te houden, maar dan lukt het op het toilet niet goed om je bekkenbodemspieren te ontspannen. Daardoor is plassen moeilijk en raakt je blaas niet helemaal leeg.

Je hebt last van urineweginfecties

Als je je blaas niet goed leeg plast, kun je een urineweginfectie krijgen.

Je hebt last van obstipatie (verstopping)

Als je last hebt van obstipatie, is het moeilijk om te poepen. Vaak span je dan je bekkenbodemspieren teveel aan. Daardoor kun je vaak ook niet goed plassen. De spieren houden het tegen. Maar andersom kan ook: soms krijg je juist obstipatie, omdat je niet goed plast! Je plast niet goed leeg en poept niet goed leeg. Daardoor krijg je soms ook wat poep in je broek. Als je darmen vol met poep blijven zitten, voel je nog minder goed wanneer je moet plassen.

3. Hypoactieve blaas

Als je lang op de verkeerde manier plast, krijg je een ‘niet actieve blaas’. Een ander woord daarvoor is hypo-actieve blaas (hypo betekent laag) of een ‘luie blaas’. De problemen zijn eigenlijk hetzelfde als bij 'dysfunctional voiding', alleen wat heftiger.

Wat gebeurt er bij een hypo-actieve blaas?

Meestal herken je de seintjes van je blaas helemaal niet meer. Je weet dus niet wanneer je aandrang hebt. Vaak moet iemand anders tegen je zeggen dat je naar de wc moet. Het is dan moeilijk om te plassen, zelfs als je blaas vol is. Om te plassen pers je met je buik mee. Net alsof je moet poepen. Het duurt dan nog best lang voordat je hele blaas leeg is. Doordat je steeds je plas ophoudt, wordt je sluitspier moe. Die span je steeds weer aan! Daardoor verlies je vaak overdag, maar ook ’s nachts een beetje urine.

Er is ook meer kans dat je een urineweginfectie krijgt. Als je je blaas niet goed leeg plast, blijft er urine achter in je blaas. De kans op een infectie is dan groter.

4. Andere vormen van functionele incontinentie

Er zijn nog drie vormen van functionele incontinentie:

• Stressincontinentie
• Giggle-incontinentie
• Incontinentie, maar medisch niets aan de hand

Stressincontinentie

Stressincontinentie komt maar bij erg weinig kinderen voor. Het betekent niet dat je gestresst bent. Stress is het engelse woord voor ‘druk’. Als de druk in je buik plotseling toeneemt (zoals bij hoesten, niezen, persen, springen, plotselinge bewegingen en sporten) verlies je steeds een klein beetje plas.

Giggle-incontinentie

Sommige kinderen plassen alleen in hun broek als ze lachen of giegelen. Giggle betekent in het Engels ‘giechelen’. Het is lastig om deze vorm van incontinentie te behandelen. Medicijnen helpen meestal niet. Als je erg veel last hebt van deze vorm van incontinentie, krijg je soms speltherapie. Dat is een behandeling waarbij je naspeelt dat je moet lachen. Zo leer je hoe je je plas moet ophouden als je de slappe lach krijgt.

Incontinentie, maar medisch niets aan de hand

Sommige kinderen zijn af en toe nat, terwijl lichamelijk alles normaal werkt. Ze kunnen goed plassen, voelen aandrang, maar toch plassen ze soms in hun broek. We noemen dit incontinentie door uitstellen.

Je reageert dan niet op de seintjes van je blaas, je gaat niet zo vaak uit jezelf naar het toilet en je neemt te weinig tijd om naar het toilet te gaan. Soms doe je dan ineens een hele plas in je broek. Misschien ben je eerst wel gewoon zindelijk geweest en kreeg je pas later klachten. Maar het kan ook best zijn dat het bij jou nog nooit gelukt is om een paar weken achter elkaar geen plasongelukjes te hebben.

Bij ongeveer de helft van de kinderen die deze vorm van incontinentie hebben, is er iets meer aan de hand. Je hebt dan vaak ook andere zindelijkheidsproblemen, zoals bedplassen en broekpoepen. Meestal ben je ook wat drukker dan andere kinderen. Daardoor ben je snel afgeleid en kun je je moeilijk concentreren. Je hebt op school bijvoorbeeld moeite om opdrachtjes af te maken en thuis ben je met veel dingen tegelijk bezig. Het is voor jou moeilijk om stil te zitten. Volwassenen zeggen tegen jou vaak: “eerst denken, dan pas doen”!

Een uroflowmetrie is een plastest, hiermee meten we je plaspatroon. Dit doe je door te plassen op een speciale wc die verbonden is met een computer. Je kunt dan zien of je goed plast. Deze wc meet onder andere de snelheid en hoeveelheid van de plas. Je merkt dit zelf niet. Het plassen verloopt net als op een gewone wc, alleen wordt de plas opgevangen in een maatbeker. Belangrijk is dat je met een volle blaas naar het spreekuur van de urotherapeute komt zodat er een flinke plas gedaan kan worden.

Dat is een onderzoek waarmee we naar je blaas kunnen kijken, dit gebeurt direct na het plassen op de speciale wc. Zo kunnen we zien of de blaas voldoende leeg is na het plassen.