SSRI-medicatie en zwangerschap

Als je zwanger wilt worden

Gebruik je een SSRI en wil je zwanger worden? Dan is het verstandig om eerst aan je huisarts of psychiater advies te vragen: een preconceptioneel advies (oftewel vòòr de conceptie, vòòr de bevruchting). De arts bespreekt daarin de voor- en nadelen van SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap (voor moeder en kind). Ook hoor je dan of er andere behandelingen mogelijk zijn, die wellicht beter aansluiten bij jouw klachten. Het is wel belangrijk dat de adviserende arts kennis heeft van jouw psychiatrische ziektebeeld en van de noodzaak en risico’s van SSRI’s tijdens de zwangerschap. Verder krijg je tijdens dit gesprek algemene informatie over een goede voorbereiding op je zwangerschap.

Er kunnen goede redenen zijn om SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap te blijven gebruiken. Meestal kun je dan gewoon doorgaan met de soort SSRI die je al gebruikt. Wel is het verstandig om de dosering van de medicatie zo laag mogelijk te houden (maar ook weer niet té laag). Je arts geeft je hier meer informatie over.

Als je zwanger bent

Als je zwanger bent, verwijst je huisarts je naar een verloskundige of een gynaecoloog. Voor je SSRI-gebruik maakt het niet uit wie je zwangerschap begeleidt; de aard van je psychiatrische ziektebeeld en/of andere medische problemen is daarin bepalend.

Alle vrouwen die een SSRI gebruiken, krijgen een behandelplan waarin staat hoe de begeleiding tijdens de zwangerschap, de bevalling en het kraambed wordt geregeld. Dit plan is bedoeld voor jou en alle behandelaars. Het wordt gemaakt in overleg met je verloskundige/huisarts of gynaecoloog en met kinderartsen en psychiaters.

De verloskundige/huisarts of gynaecoloog doet de zwangerschapscontroles. Daarnaast krijg je begeleiding van de huisarts of psychiater die de SSRI-medicatie heeft voorgeschreven.

Gevolgen van SSRI-gebruik

Er zijn aanwijzingen dat ongeboren kinderen iets minder goed groeien als hun moeder SSRI-medicatie gebruikt. Er lijkt geen grotere kans te zijn op andere complicaties (zoals vroeggeboorte). Als je tijdens de zwangerschap een SSRI gebruikt, komt er via de moederkoek door de navelstreng ook wat van het medicijn bij de baby terecht. Dit kan drie belangrijke gevolgen hebben, die we hieronder verder toelichten.

Aangeboren afwijkingen 
Ten eerste kunnen er door SSRI-gebruik aangeboren afwijkingen ontstaan, met name een opening in het schot tussen de harthelften. Dit gebeurt bij 1 tot 1,5% van alle kinderen van wie de moeder SSRI-medicatie gebruikt tijdens de zwangerschap. Dit is 3 tot 5 keer vaker dan als de moeder geen SSRI gebruikt. Bij deze afwijking is meestal geen behandeling nodig. Moet het kindje wel behandeld worden dan slaagt de behandeling doorgaans goed.

Wat meer recente onderzoeken laten echter geen verhoogd risico op een opening in het schot tussen de harthelften zien. Overigens wordt 3 tot 5% van alle kinderen in Nederland geboren met een aangeboren afwijking. In hoeverre ook andere aangeboren afwijkingen vaker voorkomen bij gebruik van SSRI’s, is uit wetenschappelijk onderzoek nog niet helemaal duidelijk. Op een 20 wekenecho zijn de meeste ernstige aangeboren afwijkingen goed vast te stellen.

Gewenning aan de medicijnen 
Ook raakt de baby gewend aan de medicijnen. Na de geboorte krijgt de pasgeborene plotseling geen medicijnen meer binnen. Dit kan allerlei verschijnselen veroorzaken, die we neonatale onttrekkingsverschijnselen of ontwenningsverschijnselen noemen. De verschijnselen die op kunnen treden zijn:

• voedingsproblemen, minder goed drinken
• prikkelbaarheid en meer huilen
• trillerig zijn
• verhoogde spierspanning
• slaapproblemen
• zeer weinig bewegen en weinig reactief zijn
• ondertemperatuur
• kreunende ademhaling
• minder urineproductie

Eén op de drie kinderen krijgt hier last van, met name als de moeder in de tweede helft van de zwangerschap SSRI-medicatie heeft gebruikt. De verschijnselen duren over het algemeen enkele dagen en verdwijnen meestal zonder behandeling. De pasgeborene houdt er, voor zover bekend, niets aan over.

Ademhalingsproblemen
Tot slot kan de pasgeborene last hebben van ademhalingsproblemen. Deze problemen kunnen direct na de geboorte ontstaan en moeten dan ook behandeld worden. Daarom adviseren wij om in het ziekenhuis te bevallen. De ademhalingsproblemen ontstaan door een verhoging van de bloeddruk in de longen van de pasgeborene. De kans hierop is erg klein; minder dan 1%. Het is nog niet duidelijk of SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap effecten heeft op de baby op latere leeftijd, maar daar lijkt het niet op.

Bevallen bij het gebruik van SSRI-medicatie

Vanwege de kleine kans op ademhalingsproblemen bij de pasgeborene, adviseren we om in het ziekenhuis te bevallen. Dit kan met de verloskundige of met de gynaecoloog. De begeleiding van de bevalling verloopt verder net zo als bij iedere andere zwangere.

Het kraambed

Na de bevalling hoef je in principe niet lang in het ziekenhuis te blijven. Om zeker te weten dat je baby goed blijft ademhalen, adviseren we wel om hem of haar minimaal 12 uur in het ziekenhuis te observeren. Dat kan samen met jou op jullie eigen suite bij St. Antonius Geboortezorg.

De wat vaker voorkomende ontwenningsverschijnselen zijn over het algemeen niet ernstig en verdwijnen meestal na enkele dagen. Daarvoor hoeft je baby niet in het ziekenhuis te blijven. De kraamverzorgende thuis kan ook deze observatie samen met jou doen. Het is wel nuttig om de eerste dagen te letten op klachten die duiden op ontwenningsverschijnselen en zo nodig contact op te nemen met de verloskundige/huisarts die jou begeleidt. Overigens kunnen er natuurlijk wel andere redenen zijn waarom je in het ziekenhuis moet blijven, die niets met de SSRI-medicatie te maken hebben.

Borstvoeding

Het is altijd goed om je kindje borstvoeding te geven. We weten dat borstvoeding in combinatie met SSRI-gebruik op korte termijn geen probleem is voor de pasgeborene. Het is niet duidelijk wat de effecten op lange termijn zijn.

Doorgaan met de medicatie

Het is verstandig om na de bevalling in elk geval door te gaan met de medicatie zoals je die voor de zwangerschap gebruikte. De behandelende psychiater of huisarts zal
dit van tevoren met je bespreken en in het behandelplan opnemen. De bevalling en het kraambed geven al genoeg veranderingen die je stemming kunnen beïnvloeden of angst kunnen veroorzaken. Het doorgaan met de medicatie in combinatie met algemene leefregels zoals rust en regelmaat, zijn dan ook extra belangrijk in de periode na de bevalling.

Als je SSRI-medicatie moet gaan gebruiken, is het verstandig om een eventuele kinderwens met je arts te bespreken. Tijdens een zwangerschap en in het kraambed kun je het beste doorgaan met de medicatie, tenzij jouw arts je een ander advies geeft.

Bij St. Antonius Geboortezorg bieden we alle zorg rondom zwangerschap en geboorte. Onze specialisten en verpleegkundigen staan 24 uur per dag klaar om jou, je kindje en je partner de beste zorg te kunnen bieden. Bij St. Antonius Geboortezorg werken gynaecologen, kinderartsen en verloskundigen zeer nauw samen. We werken vanuit de overtuiging dat iedere zwangere vrouw en haar partner centraal staan in een heel bijzondere fase van hun leven waar wij als zorgprofessionals graag een bijdrage aan leveren: zorgzaam, met plezier en zo persoonlijk mogelijk. Wij werken met passie en warmte en willen je graag net dat beetje meer geven. Elke familie en gezin is uniek. Jullie persoonlijke wensen vinden wij belangrijk. We vormen samen met jullie een hecht team en kijken naar welke zorg op welk moment gewenst is, het beste past en mogelijk is.

Kijk voor meer informatie op de website van de Gynaecoloog.