Melanoom (vorm van huidkanker)

Meer over melanoom

Melanoom betekent letterlijk 'zwart gezwel'. Een melanoom ontstaat uit de pigmentcellen in de huid: de melanocyten. Meestal ontstaat een melanoom uit pigmentcellen in een volstrekt 'gave' huid. Soms zat er op die plaats al een moedervlek. Melanomen ontstaan dus niet alleen uit moedervlekken. Een melanoom groeit vervolgens door in de diepere lagen van de huid.

• Melanomen kunnen zich overal in de huid ontwikkelen. Bij vrouwen komen melanomen iets vaker voor op de romp en de benen, bij mannen op de romp en in het hoofd/halsgebied. Ook op behaarde plaatsen zoals de hoofdhuid, of op de handpalmen en voetzolen kan een melanoom voorkomen.
• Bij uitzondering ontstaat een melanoom in een orgaan, bijvoorbeeld slokdarm, neusholte, anus of vagina. Dit komt doordat in elk orgaan geringe aantallen melanocyten voorkomen. 
• Soms ontstaat een melanoom in een lymfeklier zonder dat er sprake is van een zichtbaar melanoom van de huid. Het lichaam heeft dan een eerder melanoom van de huid 'opgeruimd'. 
• Een melanoom kan ook voorkomen in het slijmvlies van de oogleden en in het oog zelf.

Groeiwijze en uitzaaiingen

Een melanoom kan uitzaaien. Via de lymfe kunnen kankercellen terechtkomen in de regionale lymfeklieren en daar uitgroeien tot uitzaaiingen (metastasen). 
De regionale lymfeklieren zijn de lymfeklieren waar uitzaaiingen van de tumor als eerste terecht kunnen komen. Bij een melanoom kunnen kankercellen tevens via het bloed uitzaaien naar andere plaatsen in het lichaam, bijvoorbeeld naar de longen, de lever, een andere plaats op de huid of de hersenen.

Vrijwel altijd worden uitzaaiingen als eerste in de regionale lymfeklieren ontdekt. Maar zij kunnen ook ergens anders in het lichaam als eerste gezien worden. Bij melanomen kunnen uitzaaiingen ontstaan door de vorming van zogenoemde satellieten. Dat zijn kleine uitzaaiingen op de huid rondom (het litteken van) de oorspronkelijke tumor. Ook zogenoemde in-transitmetastasen tussen de oorspronkelijke tumor en het regionale lymfekliergebied kunnen voorkomen. Dat kan zowel in de huid als onder de huid.

Oorzaken

In tegenstelling tot de eerder genoemde vormen van huidkanker, is voor melanoom de relatie met blootstelling aan ultraviolette straling minder duidelijk. Deze relatie wordt nog steeds intensief gezocht. De relatie tussen verbranding op jonge leeftijd en een verhoogd risico op melanoom staat wel vast. Mensen met bepaalde lichamelijke kenmerken hebben meer aanleg om een melanoom te krijgen. Zij hebben vaak een lichte huid, die moeilijk bruin wordt én snel verbrandt.

Het melanoom blijkt ook vaker voor te komen bij mensen die over het hele lichaam een groot aantal moedervlekken of afwijkende moedervlekken hebben: dysplastische naevi. Dysplastische naevi verschillen onderling niet alleen in grootte, maar ook in vorm en kleur. Zij komen onder meer voor in families met een aanleg voor het krijgen van erfelijk melanoom. 

Erfelijk melanoom wordt ook wel het FAMMM-syndroom (Familial Atypical Multiple Mole Melanoma) genoemd of het Familiair Dysplastisch Naevus-syndroom. Een kenmerk van het erfelijk melanoom is het voorkomen van veel en afwijkende moedervlekken, waaruit een melanoom kan ontstaan. Een melanoom is een vorm van huidkanker die ontstaat uit pigmentcellen van de huid (zoals moedervlekken). 
Ongeveer 5-10% van alle mensen met een melanoom heeft de ziekte gekregen door erfelijke aanleg.