Figuur 1: botstructuren van de schouder.
Daaromheen loopt een aantal spieren en pezen. Deze pezen worden de rotator cuff genoemd (figuur 2). Deze spieren liggen als een soort manchet om het schoudergewricht. De rotator cuff is samen met het kapsel verantwoordelijk voor het in de kom houden van de schouder tijdens het bewegen. Daarnaast zorg de rotator cuff voor het optillen en draaien van de arm. De rotator cuff bestaat uit vier spieren (rotatoren).
Figuur 2: rotator cuff.
Bij slijtage, breuken (fracturen), reumatoïde arthritis of onherstelbare rotator-cuffscheuren van de schouder kan het nodig zijn om het schoudergewricht te vervangen door een prothese.
Indicaties voor een schouderprothese
Artrose
Artrose is slijtage van het gewricht. Om uw schouder soepel te kunnen bewegen, is het gewricht bekleed met een laagje kraakbeen. Bij artrose is dit laagje beschadigd, dit kan pijn veroorzaken
Onherstelbare rotator-cuffscheuren
De rotator cuff is een combinatie van vier spieren die de stabiliteit en beweging aan het schoudergewricht geven (zie figuur 2). Als de rotator cuff beschadigd of zodanig gescheurd is dat herstel onmogelijk wordt, dan is het nodig om uw schoudergewricht te vervangen door een schouderprothese.
Reumatoïde arthritis
Reumatoïde artritis leidt vaak aanleiding tot een versnelde kraakbeenafbraak in de schouder. Dit kan zelfs op jonge leeftijd al tot beschadiging van het gewricht leiden, met als gevolg een zeer slechte schouderfunctie.
Fracturen
Bij sommige breuken (fracturen) van de schouder kan een prothese geplaatst worden als de breuk niet meer gerepareerd kan worden of als verwacht wordt dat met een schouderprothese een betere functie van de schouder behaald wordt.
Behandeling
Soorten schouderprotheses
Er zijn verschillende typen schouderprotheses mogelijk. Afhankelijk van uw leeftijd, de kwaliteit van de spieren en pezen en de graad van slijtage, beslist de specialist welke prothese het meest geschikt is.
Soorten schouderprotheses:
- Totale schouderprothese: hierbij wordt de schouderkop vervangen en indien nodig ook de schouderkom. De rotator-cuffspieren rondom de schouder moeten hiervoor intact zijn en goed functioneren.
Totale schouderprothese.
- Stemless schouderprothese: bij een stemless schouderprothese wordt de metalen kop in het bovenste gedeelte van de bovenarm vastgezet, waardoor er geen steel meer nodig is. Hierdoor kan zoveel mogelijk bot van de bovenarm behouden worden, het vermindert de kans op een breuk van de bovenarm en de prothese kan indien nodig makkelijker omgebouwd worden. Deze schouderprothese kan in combinatie met een kunststof kom gebruikt worden, maar dit hoeft niet.
Stemless schouderprothese.
- Reversed schouderprothese: mocht de rotator cuff niet goed functioneren of beschadigd zijn, dan wordt een omgekeerde prothese geplaatst. Hierbij wordt een kop op de oorspronkelijke kom geplaatst en een kom op de plaats van de kop. Het voordeel hiervan is dat de gescheurde rotator cuff nu niet meer nodig is om de schouder te kunnen heffen. De deltaspier (musculus deltoideus) neemt deze functie nu over.
Reversed schouderprothese.
Verdoving
De operatie vindt plaats onder algehele narcose. Daarnaast verdoven we in de meeste gevallen de zenuwen naar de arm vlak voor de operatie met lokale verdoving. Dit heeft voor u als voordeel dat u genoeg heeft aan een lichtere narcose en dat u de eerste uren/nacht na de operatie minder pijn heeft.
De ingreep duurt één tot twee uur.
Op de dag van de operatie komt u naar de afdeling. Een laborant neemt bloed bij u af voor onderzoek. De verpleegkundige neemt de verpleegkundige anamnese samen met u door om te kijken of alle gegevens nog correct zijn. Vanaf de opnamezaal gaat u naar de operatiekamer.
U kunt uw spullen nog niet uitpakken en opbergen. Uw spullen worden tijdelijk opgeslagen achter slot en grendel. Na de operatie komen u spullen naar de verpleegzaal, waar u de resterende periode verblijft.
Van de verpleging krijgt u speciale operatiekleding. Sieraden, prothesen, lenzen en gehoorapparaten laat u bij uw spullen op de afdeling. Deze spullen worden tijdelijk voor u bewaard, na de operatie komen uw spullen naar de verpleegafdeling waar u de resterende periode zul verblijven.
Daarna wacht u op het moment dat u naar de operatiekamer gaat voor de operatie. Op de operatiekamer krijgt u de plaatselijke verdoving en wordt u onder narcose gebracht. Daarna volgt de ingreep.
Na de operatie
Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Hier blijft u ongeveer anderhalf uur, tot alle controles laten zien dat uw toestand stabiel is. Als u terug op de afdeling terugkomt, heeft u:
- Een infuus, voor de toevoer van vocht.
- Een pleister op de wondjes.
- Omdat u een pijnblokkade heeft gehad voor de operatie, wordt bij terugkomst op afdeling direct een eigen t-shirt aangedaan om smetten in oksel te voorkomen. Hierover draagt u een sling.
Als u niet misselijk bent, mag u eten en drinken.
Nazorg
De eerste dag na de operatie
- De verpleegkundige helpt u met de lichamelijke verzorging op het randje van bed. U wordt aangemoedigd u zoveel mogelijk zelfstandig te wassen.
- Een laborant neemt bloed bij u af.
- Een van de zaalartsen komt bij u langs.
- De operatiewond wordt beoordeeld.
- Als u geen bloedtransfusie nodig heeft, verwijdert de verpleegkundige het infuus.
- De fysiotherapeut komt langs om oefeningen en het revalidatietraject met u door te nemen.
Dag van ontslag
U blijft gemiddeld twee nachten in het ziekenhuis. U mag naar huis als:
- De wond droog is.
- De pijn houdbaar is in rust en in beweging.
- De fysiotherapeut u oefeningen en instructies heeft gegeven.
- De zaalarts u hiervoor toestemming geeft.
Als u nog vragen hebt, stel ze dan gerust.
U krijgt het volgende mee:
- Een afspraak voor het verwijderen van de hechtingen (tot die tijd mag u niet douchen in verband met de kans op een infectie).
- Een afspraak voor controle bij de orthopeed.
- Een verwijsbrief en overdracht voor uw fysiotherapeut.
- Pijnstilling.
- De verpleegkundige neemt de leefregels voor thuis met u door en geeft u een overzicht mee van deze leefregels.
Herstel na uw operatie
De hoeveelheid pijn na het plaatsen van een schouderprothese is erg wisselend. Als u veel pijn ervaart, mag u een extra pijnstiller nemen naast een standaarddosering. De pijn neemt binnen enkele weken af. De volledige genezing duurt enkele maanden. In die periode kunt u uw schouder langzaamaan steeds verder bewegen en meer belasten.
Belasting van uw schouder
De eerste zes weken na de operatie heeft de schouder rust nodig en moet u dag en nacht een sling gebruiken. U verwijdert deze alleen bij zelfverzorging en tijdens het oefenen. De verpleegkundige/fysiotherapeut helpt u bij het verwijderen en weer plaatsen van de sling en leert u hoe u dit thuis zelf kunt doen. Na 6 weken mag u het dragen van de sling afbouwen.
Bij de uitbreiding van de bewegingen wordt u begeleid door een fysiotherapeut. De eerste paar weken na het verwijderen van de sling is het verstandig de geopereerde arm alléén te gebruiken voor lichte activiteiten onder schouderhoogte, zoals eten, wassen en schrijven. Activiteiten met uw arm boven schouderhoogte en zwaardere activiteiten onder schouderhoogte, zoals het tillen van zware voorwerpen, moet u nog vermijden.
Fysiotherapie
U start de eerste dag na de operatie met het oefenprogramma onder leiding van de fysiotherapeut van het ziekenhuis. De fysiotherapeut legt u uit hoe u de oefeningen moet uitvoeren, zodat u ze daarna thuis zelfstandig kunt uitvoeren. Hoe ver u mag gaan, leert u van de fysiotherapeut.
Het oefenen
Tijdens het oefenen en bij het wassen/aankleden kunt u de arm uit de sling halen. U mag de volgende bewegingen maken: slinger en zwaaibewegingen, oefeningen voor elleboog, pols en vingers. Denk daarbij aan het volgende:
- Oefen minimaal 3x per dag.
- Vaker en kort oefenen is beter dan minder vaak en lang.
- In de eerste weken is de manier waarop u beweegt belangrijker dan de grootte van de beweging.
- Door de oefeningen mag u niet nog meer pijn voelen.
Oefeningen
- Actief oefenen van hand en pols.
- Actief oefenen van de elleboog: strek en buig de elleboog
- Beweeg de schouders omhoog en naar beneden, naar voren en achteren.
- Buig met de romp naar voren en maak kleine slingerbewegingen met de arm.
Tips voor zelfverzorging
- Als u de oksel wilt wassen, kunt u dit het beste doen zoals in oefening 4: voorovergebogen en de arm ontspannen laten hangen, waardoor de oksel vrijkomt.
- Het aantrekken van een shirt doet u het beste vanuit de voorovergebogen positie in de volgorde: eerst uw ontspannen aangedane arm, dan u hoofd en tenslotte uw niet-aangedane arm.
Controlemomenten
Twee weken na de operatie komt u op de polikliniek voor controle en het verwijderen van de hechtingen. De tweede controle is na zes weken. Uw orthopeed bespreekt dan de verdere uitbreiding van uw activiteiten met u.
Complicaties
Elke operatie brengt een risico met zich mee. De kans op complicaties na een cuffrepair is echter klein. Na de operatie heeft u een heel kleine kans op:
- Nabloeding
- Infectie
- Ontstekingsreactie van het kapsel
- Uitscheuren van de hechting
- Schade aan een zenuw
Vragen en contact opnemen
Heeft u na de behandeling problemen of dringende vragen? Neem dan gerust contact met ons op.
- Op werkdagen van 08.30 tot 16.30 uur belt u de poli Orthopedie.
- Buiten werktijden belt u de huisartsenpost.
Neem bij onderstaande klachten direct contact op met Spoedeisende Hulp: 088 320 33 00.
- Hoge koorts.
- Ontsteking van de wondjes (rood, troebel vocht uit de wondjes, warme schouder).
Expertise en ervaring
Door kennis en kunde op één spreekuur te combineren kunnen we van het begin af aan therapie op maat toepassen, zowel operatief als conservatief. Orthopedie van het St. Antonius Ziekenhuis behoort tot de voorhoede van het vakgebied als het gaat om (operatieve) behandelingen aan de schouder.
Meer informatie
- De heer Boogerd onderging een cuff repair. Lees over zijn ervaring.